Ένα από τα συχνότερα προβλήματα υγείας στην εποχή μας είναι η γυναικεία ακράτεια ούρων, με συχνότητα που ξεπερνά το 50% στις γυναίκες άνω των 60 ετών. Παρουσιάζεται, όμως, συχνά και σε πολύ νεότερες. Η ακράτεια ούρων είναι ένα πρόβλημα που αφορά τις γυναίκες όλων των ηλικιών, όχι μόνο τις ηλικιωμένες. Πολλές φορές, τα συμπτώματα εμφανίζονται ήδη από την ηλικία των 30 ή 40 ετών. Παρά την υψηλή συχνότητα του προβλήματος, η γυναικεία ακράτεια παραμένει υποδιαγνωσμένη. Δεν αναζητούν όμως όλες ιατρική βοήθεια είτε γιατί το θεωρούν φυσικό επακόλουθο της ηλικίας είτε γιατί αποτελεί, ακόμη και στις μέρες μας, θέμα ταμπού!

Η ακράτεια ούρων είναι η κατάσταση εκείνη στην οποία, αντίθετα με τη βούληση του ατόμου, υπάρχει απώλεια ούρων από την ουρήθρα, είτε συνεχόμενα είτε με διακοπές.

Τύποι γυναικείας ακράτειας ούρων

Υπάρχουν τα ακόλουθα είδη ακράτειας:

• Ακράτεια ούρων από προσπάθεια (stress incontinence), όταν η ακράτεια εκδηλώνεται με την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, δηλαδή στον βήχα, στο φτέρνισμα, στο γέλιο, στην άρση βάρους, στη σεξουαλική επαφή και στην άσκηση.
• Επιτακτική ακράτεια (urge incontinence), όταν η ακράτεια εκδηλώνεται με ξαφνική και έντονη τάση για ούρηση. Η γυναίκα παραπονείται χαρακτηριστικά ότι θέλει τόσο έντονα να ουρήσει, ώστε δεν «προλαβαίνει» να φθάσει στην τουαλέτα και «της φεύγουν».
• Μεικτή ακράτεια (mixed incontinence), όταν συνυπάρχουν και τα δύο προηγούμενα είδη ακράτειας.
• Ακράτεια από υπερχείλιση (overflow incontinence), όταν η ουροδόχος κύστη υπερπληρώνεται από ούρα, τα οποία «ξεχειλίζουν» (σε οξεία ή χρόνια επίσχεση ούρων).

Γυναικεία ακράτεια ούρων: Αίτια και Παράγοντες κινδύνου

Η ακράτεια ούρων από προσπάθεια σχετίζεται κυρίως με την εξασθένιση των μυών του πυελικού εδάφους. Η εγκυμοσύνη, ο τοκετός και η εμμηνόπαυση επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργία της πυέλου. Επίσης, παράγοντες όπως η παχυσαρκία, ο χρόνιος βήχας και η έντονη φυσική καταπόνηση επιβαρύνουν την ουροδόχο κύστη. Στην επιτακτικού τύπου ακράτεια, σημαντικό ρόλο παίζει η υπερδραστήρια κύστη. Η ακράτεια από υπερχείλιση μπορεί να οφείλεται σε νευρολογικά νοσήματα ή διαταραχές της κένωσης.

Επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής

Η γυναικεία ακράτεια επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής. Προκαλεί αμηχανία, κοινωνική απομόνωση και μειωμένη αυτοπεποίθηση. Πολλές γυναίκες περιορίζουν τη σωματική τους δραστηριότητα ή αποφεύγουν την εργασία και τις κοινωνικές εκδηλώσεις. Η ακούσια απώλεια ούρων μπορεί επίσης να επιβαρύνει τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη σεξουαλική ζωή. Η έγκαιρη παρέμβαση είναι καθοριστική για τη βελτίωση της καθημερινότητας.

Διάγνωση της ακράτειας

Η διάγνωση της ακράτειας γίνεται με λήψη πλήρους ιστορικού και κλινική εξέταση. Χρήσιμα εργαλεία είναι το ημερολόγιο ούρησης και τα ειδικά ερωτηματολόγια. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ουροδυναμικός έλεγχος, που εξετάζει τη λειτουργία της ουροδόχου κύστης, της ουρήθρας και των μυών του πυελικού εδάφους. Ο έλεγχος αυτός καθορίζει τον τύπο της ακράτειας και οδηγεί σε εξατομικευμένη αντιμετώπισή της.

Γυναικεία ακράτεια ούρων: Αντιμετώπιση

Η γυναικεία ακράτεια των ούρων πλέον αντιμετωπίζεται καλύτερα από ποτέ. Η αντιμετώπιση της ακράτειας εξαρτάται από το είδος και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Σε γενικές γραμμές, η φαρμακευτική αγωγή ενδείκνυται κυρίως για την επιτακτικού τύπου ακράτεια. Φάρμακα όπως οι αντιμουσκαρινικοί ή οι β3-αγωνιστές μειώνουν τις συσπάσεις της κύστης. Στην ακράτεια από προσπάθεια, η φαρμακευτική αγωγή έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα και χρησιμοποιείται μόνο ως προσωρινό μέτρο.

Ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα της ακράτειας, υπάρχουν οι ακόλουθες θεραπείες: 

• Θεραπείες συμπεριφοράς
• Φυσικοθεραπείες
• Φαρμακευτική αγωγή, η οποία προτείνεται μόνο για την επιτακτική ακράτεια. Για την ακράτεια από προσπάθεια υπάρχουν κάποια φάρμακα, που, ωστόσο, προτείνονται μόνο ως προσωρινή ανακούφιση μέχρι την οριστική χειρουργική αντιμετώπιση.
• Βιοανάδραση
• Ενδοκυστικές ενέσεις αλλαντικής τοξίνης (Botox)

Η εκπαίδευση του πυελικού εδάφους με ειδικές ασκήσεις μπορεί να προσφέρει σημαντική βελτίωση. Οι φυσικοθεραπείες και η βιοανάδραση ενισχύουν τους μυς και συμβάλλουν στην επαναφορά της λειτουργικότητας.

Χειρουργικές τεχνικές

Η τοποθέτηση ταινίας ελεύθερης τάσης αποτελεί την πιο συχνή επέμβαση για την αντιμετώπιση της ακράτειας από προσπάθεια. Η ταινία στηρίζει την ουρήθρα και μειώνει την απώλεια ούρων κατά την άσκηση ή το φτέρνισμα. Οι ταινίες ελεύθερης τάσης τοποθετούνται διακολπικά κάτω από τη μεσότητα της ουρήθρας, προσφέροντάς της στήριγμα (σαν αιώρα). Η επέμβαση διαρκεί ελάχιστα λεπτά, υπό γενική ή περιοχική αναισθησία, ενώ η παραμονή στο νοσοκομείο είναι ολιγόωρη. Τα δε ποσοστά επιτυχίας, άνω του 90% και με πολύ μικρή νοσηρότητα! 

Οι χειρουργικές επεμβάσεις δεν προτείνονται στην επιτακτική ακράτεια, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις.

Σε ειδικές περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται ενέσεις αλλαντικής τοξίνης στην κύστη ή νευροδιεγέρτες, όταν πρόκειται για σύνθετα περιστατικά επιτακτικού τύπου ακράτειας.

Η ενημέρωση γύρω από τη γυναικεία ακράτεια είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας. Οι γυναίκες πρέπει να γνωρίζουν ότι η ακράτεια ούρων είναι ιατρικό πρόβλημα και όχι φυσικό επακόλουθο της ηλικίας. Η συζήτηση με έναν ειδικό ουρολόγο είναι το πρώτο βήμα για τη σωστή διάγνωση της ακράτειας και την επιλογή κατάλληλης θεραπείας.

Ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Δρ. Ιωάννης Γαλανάκης διαθέτει εκτεταμένη εξειδίκευση στη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική Ουρολογία, την οποία αποκόμισε στην Ιταλία, υπό την διεύθυνση του Pr. Guglielmo Breda, του πρωτοπόρου στη λαπαροσκοπική νεφρεκτομή στην Ευρώπη. Μετεκπαιδεύτηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στη Λαπαροσκοπική Ουρολογία, Ενδοουρολογία & Ανδρολογία στη μεγαλύτερη Ουρολογική Κλινική της Μ. Βρετανίας. Διατελεί Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, καθώς και Διευθυντής Ουρολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Ψυχικού. Εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με τη γυναικεία ακράτεια ούρων, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.