Αιματουρία

Η αιματουρία, ή αλλιώς η παρουσία αίματος στα ούρα, αποτελεί ένα ανησυχητικό σύμπτωμα που μπορεί να προκύψει σε οποιαδήποτε ηλικία. Παρόλο που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα προσωρινών ή ήπιων καταστάσεων, μπορεί να υποδεικνύει σοβαρότερες παθήσεις οι οποίες απαιτούν άμεση ιατρική αξιολόγηση. Είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωριστεί η αιτία της αιματουρίας εγκαίρως, καθώς αυτή θα καθορίσει τη θεραπευτική προσέγγιση.

Τι είναι η αιματουρία;

Η αιματουρία διακρίνεται σε δύο βασικές κατηγορίες: τη μακροσκοπική και τη μικροσκοπική. Στη μακροσκοπική αιματουρία, το αίμα είναι ορατό με γυμνό μάτι, με τα ούρα να αποκτούν κόκκινο, ροζ ή καφέ χρώμα. Αντιθέτως, στη μικροσκοπική αιματουρία, το αίμα ανιχνεύεται μόνο μέσω εργαστηριακής ανάλυσης. Αν και μπορεί να μην συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι υποκείμενων παθήσεων.

Ποιες παθήσεις μπορεί να υποδηλώνει;

Η αιματουρία αποτελεί σύμπτωμα που μπορεί να σχετίζεται με πληθώρα παθήσεων, ορισμένες από τις οποίες είναι συχνές και αντιμετωπίσιμες, ενώ άλλες μπορεί να απαιτούν εξειδικευμένη και πιο περίπλοκη θεραπευτική προσέγγιση. Η ακριβής αιτία της αιματουρίας εξαρτάται από την τοποθεσία του προβλήματος στο ουροποιητικό σύστημα και τις συνοδευτικές κλινικές εκδηλώσεις. Ορισμένες από τις πιο συχνές αιτίες περιλαμβάνουν:

• Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος (ουρολοιμώξεις): Οι λοιμώξεις αυτές προκαλούνται από βακτήρια που εισέρχονται στην ουρήθρα και φτάνουν στην ουροδόχο κύστη ή και στα νεφρά. Προκαλούν φλεγμονή, η οποία συχνά συνοδεύεται από αιμορραγία. Η αιματουρία στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να είναι είτε μακροσκοπική είτε μικροσκοπική, ενώ συχνά συνοδεύεται από δυσουρία, συχνοουρία, πυρετό και πόνο στην κοιλιακή χώρα.
• Νεφρολιθίαση (πέτρες στα νεφρά): Οι πέτρες σχηματίζονται όταν κρύσταλλοι, όπως το ασβέστιο, συσσωρεύονται στα νεφρά. Αυτές οι σκληρές μάζες μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό ή τραυματισμό στις δομές του ουροποιητικού συστήματος, προκαλώντας αιμορραγία. Οι ασθενείς με νεφρολιθίαση συχνά βιώνουν έντονο πόνο στα πλευρά, τη μέση ή την κοιλιακή χώρα, γνωστό ως κολικό νεφρού, ο οποίος μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία ή έμετο.
• Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ): Στους άνδρες, ειδικά μετά την ηλικία των 50 ετών, η διόγκωση του προστάτη είναι κοινή κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει αιματουρία. Η υπερπλασία αυτή πιέζει την ουρήθρα, προκαλώντας δυσκολία στην ούρηση, αίσθημα ατελούς κένωσης της ουροδόχου κύστης και συχνουρία. Η αιματουρία είναι πιο συχνή σε προχωρημένα στάδια της ΚΥΠ.
• Καρκίνος του ουροποιητικού συστήματος: Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης, των νεφρών ή του προστάτη μπορεί να εκδηλωθεί με αιματουρία, συχνά χωρίς άλλα συμπτώματα στα πρώιμα στάδια. Η μακροσκοπική αιματουρία είναι πιο κοινή σε αυτές τις περιπτώσεις και μπορεί να είναι το μοναδικό προειδοποιητικό σημάδι. Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι ιδιαίτερα συχνός σε καπνιστές, ενώ ο καρκίνος των νεφρών μπορεί να συνοδεύεται από πόνο στην πλάτη ή απώλεια βάρους.

Μη-παθολογικά αίτια αιματουρίας

Υπάρχουν περιπτώσεις εντοπισμού αιματουρίας, οι οποίες κρύβουν από πίσω αίτια που δεν σχετίζονται με ασθένειες. Τα συνηθέστερα μη-παθολογικά αίτια της αιματουρίας περιλαμβάνουν τα παρακάτω:

• Τραυματισμοί: Οι τραυματισμοί στο ουροποιητικό σύστημα, όπως από πτώσεις, ατυχήματα ή χειρουργικές επεμβάσεις, μπορούν να προκαλέσουν αιμορραγία. Ειδικά μετά από έντονες αθλητικές δραστηριότητες ή χειρουργικές επεμβάσεις στην περιοχή της πυέλου, η αιματουρία μπορεί να είναι συχνή, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι προσωρινή.
• Φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιπηκτικά (π.χ. βαρφαρίνη) ή τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, μπορεί να προκαλέσουν αιματουρία. Αυτά τα φάρμακα επηρεάζουν τη φυσιολογική διαδικασία πήξης του αίματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο αιμορραγίας. Η προσεκτική παρακολούθηση από γιατρό είναι απαραίτητη όταν υπάρχει αιματουρία που σχετίζεται με φαρμακευτική αγωγή.
• Άσκηση και αφυδάτωση: Σε ορισμένες περιπτώσεις, έντονη σωματική άσκηση μπορεί να προκαλέσει παροδική αιματουρία, γνωστή και ως «αιματουρία των δρομέων». Αυτή η κατάσταση συνδέεται συνήθως με αφυδάτωση ή τραυματισμό στα μικρά αγγεία του ουροποιητικού συστήματος.

Αιματουρία: Ποια συμπτώματα ενδέχεται να τη συνοδεύουν;

Ανάλογα με την αιτία, η αιματουρία ενδέχεται να συνοδεύεται από διάφορα συμπτώματα. Δυσουρία, συχνοουρία και επείγουσα ανάγκη για ούρηση είναι κοινά σημεία λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος. Ο πόνος στην πλάτη, στα πλευρά ή στην κοιλιά συνδέεται συνήθως με πέτρες στα νεφρά ή λοιμώξεις. Επιπλέον, πυρετός, ρίγη και γενική κακουχία είναι ενδείξεις φλεγμονής ή μόλυνσης. Οι αλλαγές στο χρώμα των ούρων είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα, ενώ σε σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθούν θρόμβοι αίματος στα ούρα.

Αιματουρία: Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση της αιματουρίας εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία, και στοχεύει στη θεραπεία της πάθησης που την προκαλεί. Η διάγνωση αρχίζει με γενική εξέταση και καλλιέργεια ούρων, για τον εντοπισμό πιθανών λοιμώξεων ή ανωμαλιών. Αν τα ευρήματα δεν επαρκούν, απαιτούνται απεικονιστικές εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, για ακριβέστερη εκτίμηση. Σε υποψία παθολογίας της ουροδόχου κύστης, η κυστεοσκόπηση παρέχει άμεση εικόνα του εσωτερικού της.

Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος θεραπεύονται με αντιβιοτικά, ενώ οι ασθενείς πρέπει να ολοκληρώνουν τη θεραπεία για αποφυγή υποτροπών. Στη νεφρολιθίαση, η αγωγή καθορίζεται από το μέγεθος και τη θέση των λίθων. Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη αντιμετωπίζεται με φάρμακα ή χειρουργική επέμβαση σε σοβαρές περιπτώσεις.

Οι καρκινικοί όγκοι απαιτούν πολυπαραγοντική θεραπεία, όπως χειρουργική, χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία, ανάλογα με το στάδιο. Σε τραυματισμούς, η διαχείριση εξαρτάται από τη σοβαρότητα, ενώ μικρές βλάβες αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Αν η αιτία είναι φάρμακα, ενδέχεται να χρειαστεί προσαρμογή ή αλλαγή της αγωγής.

Ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Δρ. Ιωάννης Γαλανάκης διαθέτει εκτεταμένη εξειδίκευση στη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική Ουρολογία στην Ιταλία υπό την διεύθυνση του Pr. Guglielmo Breda, του πρωτοπόρου στη λαπαροσκοπική νεφρεκτομή στην Ευρώπη. Μετεκπαιδεύτηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στη Λαπαροσκοπική Ουρολογία, Ενδοουρολογία & Ανδρολογία στη μεγαλύτερη Ουρολογική Κλινική της Μ. Βρετανίας. Διατελεί Διευθυντής στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, καθώς και Διευθυντής στο Ιατρικό Κέντρο Ψυχικού. Εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με την αιματουρία, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.