Η κιρσοκήλη ορίζεται ως η παθολογική διεύρυνση των φλεβών του σπερματικού τόνου του όρχεως. Η διεύρυνση αυτή έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζονται οι δυο βασικές λειτουργίες του οργάνου: η παραγωγή σπερματοζωαρίων και, δευτερευόντως, η παραγωγή τεστοστερόνης. Είναι, ίσως, λίγο υπερβολικό να την χαρακτηρίσουμε ως νόσο, αφού απαντάται σε μεγάλο ποσοστό στους ενήλικους άνδρες, περίπου στο 15%. Στους υπογόνιμους άνδρες, ωστόσο, η κιρσοκήλη ανευρίσκεται σε ποσοστό 40%, δείχνοντας έτσι τη σαφή αιτιολογική της σχέση με την ανδρική υπογονιμότητα. Στο 90% των περιπτώσεων εμφανίζεται κιρσοκήλη μόνο στην αριστερή πλευρά, ενώ σε 5-10% είναι αμφοτερόπλευρη.
Παράγοντες εμφάνισης και επιρροή στη γονιμότητα
Οι λόγοι εμφάνισης της κιρσοκήλης είναι συνήθως ανατομικοί, και περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
- Απουσία βαλβίδων στο σημείο εκβολής της έσω σπερματικής φλέβας του όρχεως.
- Κάθετη εκβολή της αριστερής έσω σπερματικής φλέβας στη νεφρική φλέβα, η οποία είναι υψηλής ροής, γεγονός που εξηγεί την υψηλότερη εμφάνιση κιρσοκήλης στην αριστερή πλευρά.
- Συμπίεση της σπερματικής φλέβας επί του μείζονος ψοΐτη μυός (φαινόμενο καρυοθραύστη).
Ο μηχανισμός με τον οποίο η κιρσοκήλη προκαλεί διαταραχές στη γονιμότητα δεν είναι ξεκάθαρος. Ωστόσο, φαίνεται ότι η πάθηση αυτή κατηγορείται για:
- Μείωση της ποιότητας του σπέρματος.
- Αύξηση ενδοορχικής πίεσης
- Ορχική υποξία, καθώς η πάθηση αυτή μειώνει τη ροή του αίματος.
- Αύξηση της θερμοκρασίας του οσχέου.
- Παλινδρόμηση νεφρικών και επινεφριδικών μεταβολιτών.
- Ελαττωμένη έκκριση γοναδοτροπινών και ανδρογόνων.
- Αύξηση οξειδωτικού stress.
Ποια συμπτώματα παρουσιάζει η κιρσοκήλη;
Η κιρσοκήλη δεν προκαλεί συμπτώματα, γι’ αυτό θεωρείται από πολλούς «ύπουλη νόσος». Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο άνδρας με κιρσοκήλη μπορεί να έχει ένα αίσθημα βάρους ή οιδήματος στην περιοχή του οσχέου, όχι όμως έντονο πόνο.
Κιρσοκήλη: Διάγνωση
Για τη διάγνωση της κιρσοκήλης αρκεί, συνήθως, μια καλή κλινική εξέταση. Χρειάζεται, ωστόσο, και επιβεβαίωση της κιρσοκήλης από ένα έγχρωμο υπερηχογράφημα οσχέου (Doppler), ειδικά όταν πρόκειται να αντιμετωπισθεί χειρουργικά.
Στην κλινική πράξη, ακολουθείται η παρακάτω ταξινόμηση:
- Υποκλινική κιρσοκήλη: Δεν ψηλαφιέται, ακόμα και με τον χειρισμό Valsava, αλλά φαίνεται μόνο στο Doppler.
- Βαθμού I κιρσοκήλη: Ψηλαφιέται μόνο με τον χειρισμό Valsava, κατά την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης.
- Βαθμού II κιρσοκήλη: Ψηλαφιέται κλινικά, αλλά δεν είναι ορατή «με το μάτι».
- Βαθμού III κιρσοκήλη: Είναι ορατή, σαν «τσαμπί από σταφύλια».
Θεραπεία & Αντιμετώπιση
Παραδοσιακά, η θεραπεία της κιρσοκήλης πραγματοποιείται χειρουργικά με απολίνωση των έσω σπερματικών φλεβών. Ο τύπος της επέμβασης εξαρτάται από την εμπειρία και την προτίμηση του ουρολόγου. Η επέμβαση μπορεί να γίνει και λαπαροσκοπικά, αυξάνοντας όμως πολύ το κόστος.
Τελευταία, για την αντιμετώπιση της κιρσοκήλης, χρησιμοποιείται και ο εμβολισμός των σπερματικών φλεβών με σκληρυντικές ουσίες, που επίσης αυξάνει το κόστος, καθώς και το ποσοστό υποτροπών. Νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι η μικροχειρουργική αντιμετώπιση της κιρσοκήλης, είτε βουβωνικά είτε υποβουβωνικά, είναι η πιο αποτελεσματική και με ελάχιστη νοσηρότητα ανάμεσα στις διάφορες χειρουργικές τεχνικές διόρθωσης.
Παρόλο που οι επεμβάσεις για τη διόρθωση της κιρσοκήλης θεωρούνται ελάχιστης νοσηρότητας, μπορεί να έχουν επιπλοκές, ανάλογα και με την τεχνική που εφαρμόζεται. Έτσι, μετά από επέμβαση για την πάθηση αυτή, μπορεί να παρουσιασθεί αιμάτωμα, φλεγμονή, υδροκήλη, δερματική υπαισθησία, ατροφία όρχεως, θρομβοφλεβίτιδα, ειλεός, κάκωση σπλάχνων, εμβολή, αλλεργικές αντιδράσεις σε σκιαγραφικά κ.ά.
Κιρσοκήλη: Χειρουργική επιδιόρθωση και αποτελέσματα
Η διόρθωση της κιρσοκήλης χρησιμοποιείται ευρέως στην αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας. Η αποτελεσματικότητά της, ωστόσο, αποτελεί πεδίο έντονης συζήτησης εδώ και 50 χρόνια. Οι κατευθυντήριες οδηγίες των ιατρικών εταιρειών ποικίλλουν. Πρόσφατες μελέτες, όμως, δείχνουν ότι η χειρουργική αντιμετώπιση της κιρσοκήλης προκαλεί βελτίωση σε μία ή περισσότερες παραμέτρους του σπερμοδιαγράμματος σε ποσοστό μεγαλύτερο του 65% των ανδρών. Επιφέρει εγκυμοσύνη στο 40% των ζευγαριών.
Πρέπει να επισημανθεί, ωστόσο, ότι όταν η κιρσοκήλη αντιμετωπίζεται σε μικρότερη ηλικία, η πιθανότητα βελτίωσης του σπέρματος είναι μεγαλύτερη. Αυτό, ωστόσο, δεν αποκλείει και την αποτελεσματικότητα της επέμβασης σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Τέλος, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η κιρσοκήλη μπορεί να προκαλέσει και υπολειτουργία των κυττάρων Leydig, τα οποία εκκρίνουν ανδρογόνα (τεστοστερόνη). Τα νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι η χειρουργική αντιμετώπιση της κιρσοκήλης επαναφέρει τα επίπεδα τεστοστερόνης σε υπογοναδικούς ασθενείς.
Ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Δρ. Ιωάννης Γαλανάκης διαθέτει εκτεταμένη εξειδίκευση στη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική Ουρολογία στην Ιταλία υπό την διεύθυνση του Pr. Guglielmo Breda, του πρωτοπόρου στη λαπαροσκοπική νεφρεκτομή στην Ευρώπη. Μετεκπαιδεύτηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στη Λαπαροσκοπική Ουρολογία, Ενδοουρολογία & Ανδρολογία στη μεγαλύτερη Ουρολογική Κλινική της Μ. Βρετανίας. Διατελεί Διευθυντής στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, καθώς και Διευθυντής στο Ιατρικό Κέντρο Ψυχικού. Εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με την κιρσοκήλη, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.