Ο καρκίνος των όρχεων αποτελεί μια μορφή κακοήθειας που αναπτύσσεται στους όρχεις, τους αδένες που είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή σπέρματος και τεστοστερόνης. Αν και είναι σπάνιος σε σύγκριση με άλλους τύπους καρκίνου, είναι η συχνότερη μορφή κακοήθειας στους άνδρες ηλικίας 15 έως 35 ετών. Χάρη στις σύγχρονες διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους, τα ποσοστά ίασης είναι εξαιρετικά υψηλά, ιδιαίτερα όταν η νόσος διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο.

Τι είναι ο καρκίνος των όρχεων;

Η νόσος ξεκινά όταν κύτταρα στους όρχεις υφίστανται κακοήθεις μεταλλάξεις και αρχίζουν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας έναν όγκο. Το 95% των όγκων στους όρχεις προέρχονται από βλαστικά κύτταρα. Οι όγκοι αυτοί διακρίνονται σε δύο βασικούς τύπους: σεμινωματώδεις και μη σεμινωματώδεις. Αναλυτικότερα:

• Σεμινωματώδεις όγκοι: Τείνουν να είναι λιγότερο επιθετικοί, εμφανίζονται συχνότερα σε μεγαλύτερους άνδρες και ανταποκρίνονται καλά τόσο στην ακτινοθεραπεία όσο και στη χημειοθεραπεία.
• Μη σεμινωματώδεις όγκοι: Είναι πιο επιθετικοί, αλλά οι περισσότεροι τύποι τους (όπως το εμβρυονικό καρκίνωμα, το χοριοκαρκίνωμα ή ο τεράτωμα) ανταποκρίνονται πολύ καλά στη θεραπεία με χημειοθεραπεία.

Σε μερικές περιπτώσεις, ο όγκος μπορεί να είναι μικτός, δηλαδή να περιλαμβάνει χαρακτηριστικά και από τους δύο τύπους. Επιπλέον, υπάρχουν και πιο σπάνιοι όγκοι όπως αυτοί που προέρχονται από τα κύτταρα του στρώματος (κύτταρα Leydig και Sertoli), οι οποίοι εντοπίζονται σπανιότερα και έχουν διαφορετική βιολογική συμπεριφορά.

Καρκίνος όρχεων: Συμπτώματα

Τα περισσότερα περιστατικά καρκίνου των όρχεων γίνονται αντιληπτά από τους ίδιους τους ασθενείς. Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η ανώδυνη διόγκωση ή ψηλαφητή μάζα σε έναν από τους δύο όρχεις. Η διόγκωση μπορεί να είναι σταθερή ή να αυξάνεται σταδιακά και συνήθως δεν προκαλεί πόνο.

Μπορεί επίσης να παρατηρηθούν συμπτώματα όπως αίσθημα πίεσης στο όσχεο, αλλαγές στο μέγεθος ή την υφή του όρχι, ξαφνική συλλογή υγρού στην περιοχή ή αίσθημα βάρους. Σε προχωρημένα στάδια, όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, μπορεί να εμφανιστούν πόνος στην πλάτη, δυσκολία στην αναπνοή, βήχας ή και πόνος στα οστά, ανάλογα με την περιοχή των μεταστάσεων.

Κάθε αλλαγή στους όρχεις που διαρκεί πάνω από δύο εβδομάδες πρέπει να διερευνάται άμεσα από ειδικό ουρολόγο, ακόμη και αν δεν προκαλεί πόνο ή ενόχληση.

Παράγοντες κινδύνου και αιτίες

Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου των όρχεων περιλαμβάνουν:

• Κρυψορχία: Όταν ο όρχις δεν έχει κατέβει φυσιολογικά στο όσχεο κατά τη γέννηση
• Οικογενειακό ιστορικό: Αν υπάρχει συγγενής πρώτου βαθμού με καρκίνο των όρχεων
• Προηγούμενος καρκίνος όρχεων: Αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης στο δεύτερο όρχι
• Λευκή φυλή: Οι λευκοί άνδρες παρουσιάζουν μεγαλύτερη επίπτωση της νόσου
• Σύνδρομα όπως το Klinefelter, και άλλες σπάνιες γενετικές διαταραχές

Η ηλικία παίζει επίσης ρόλο, καθώς η μέγιστη συχνότητα παρατηρείται στους άνδρες 20-40 ετών. Δεν έχει αποδειχθεί κάποια σύνδεση με περιβαλλοντικούς παράγοντες, διατροφή ή σεξουαλικές συνήθειες.

Καρκίνος όρχεων: Διάγνωση της νόσου

Η διαγνωστική διαδικασία ξεκινά με κλινική εξέταση και υπερηχογράφημα των όρχεων, το οποίο προσφέρει άμεση και ασφαλή εικόνα της εσωτερικής δομής τους. Είναι η πιο αξιόπιστη απεικονιστική εξέταση για τη διάκριση καλοήθων από κακοήθεις όγκους.

Ακολουθούν αιματολογικές εξετάσεις για τους καρκινικούς δείκτες (β-hCG, AFP, LDH), οι οποίοι προσφέρουν σημαντική βοήθεια τόσο στη διάγνωση όσο και στην παρακολούθηση της θεραπευτικής πορείας.

Η χειρουργική αφαίρεση του πάσχοντος όρχι (ορχεκτομή) είναι απαραίτητη για την ιστολογική επιβεβαίωση του τύπου του όγκου. Η ορχεκτομή γίνεται μέσω μιας μικρής τομής στη βουβωνική χώρα και όχι μέσω του οσχέου, ώστε να περιοριστεί η διασπορά των καρκινικών κυττάρων.

Για τη σταδιοποίηση της νόσου, χρησιμοποιείται αξονική τομογραφία θώρακα, κοιλίας και πυέλου, προκειμένου να εντοπιστεί η παρουσία μεταστάσεων. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, μπορεί να ζητηθεί και μαγνητική τομογραφία ή σπινθηρογράφημα.

Τρόποι αντιμετώπισης

Η θεραπεία του καρκίνου των όρχεων είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική και συχνά οδηγεί σε πλήρη ίαση. Ο σχεδιασμός της θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο του όγκου, το στάδιο και την ατομική κατάσταση του ασθενούς:

• Χειρουργική αφαίρεση (ορχεκτομή): Πραγματοποιείται σε όλες τις περιπτώσεις
• Αφαίρεση λεμφαδένων: Σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν μεταστάσεις σε οπισθοπεριτοναϊκούς λεμφαδένες
• Χημειοθεραπεία: Πολύ αποτελεσματική, ειδικά για μη σεμινωματώδεις όγκους ή προχωρημένα στάδια
• Ακτινοθεραπεία: Εφαρμόζεται κυρίως σε επιλεγμένες περιπτώσεις σεμινωμάτων, με εξαιρετικά αποτελέσματα

Η παρακολούθηση μετά τη θεραπεία περιλαμβάνει τακτικά check-up, εξετάσεις αίματος και απεικονιστικές εξετάσεις για τουλάχιστον πέντε χρόνια. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους χωρίς περιορισμούς.

Η γονιμότητα μπορεί να επηρεαστεί από τη θεραπεία, ιδιαίτερα από τη χημειοθεραπεία ή την αφαίρεση λεμφαδένων. Συνιστάται η κρυοσυντήρηση σπέρματος πριν από την έναρξη της θεραπείας για όσους επιθυμούν να τεκνοποιήσουν στο μέλλον.

Αυτοεξέταση και πρόληψη

Ο καρκίνος των όρχεων δεν μπορεί να προληφθεί, αλλά η τακτική αυτοεξέταση είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για την έγκαιρη ανίχνευση. Η διαδικασία αυτή πρέπει να γίνεται μία φορά τον μήνα, κατά προτίμηση μετά από ζεστό μπάνιο:

• Εξετάστε κάθε όρχι ξεχωριστά με τα δάχτυλα
• Ψηλαφήστε απαλά για οποιοδήποτε εξόγκωμα, σκληρία ή αλλαγή
• Παρατηρήστε αν υπάρχει διαφορά μεγέθους, μορφής ή αίσθησης

Αν παρατηρηθεί οποιαδήποτε αλλαγή, ακόμη και αν είναι ανώδυνη, ο έλεγχος από ουρολόγο είναι επιβεβλημένος. Η έγκαιρη δράση σώζει ζωές.

Ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Δρ. Ιωάννης Γαλανάκης διαθέτει εκτεταμένη εξειδίκευση στη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική Ουρολογία στην Ιταλία υπό την διεύθυνση του Pr. Guglielmo Breda, του πρωτοπόρου στη λαπαροσκοπική νεφρεκτομή στην Ευρώπη. Μετεκπαιδεύτηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στη Λαπαροσκοπική Ουρολογία, Ενδοουρολογία & Ανδρολογία στη μεγαλύτερη Ουρολογική Κλινική της Μ. Βρετανίας. Διατελεί Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, καθώς και Διευθυντής Ουρολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Ψυχικού. Εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με τον καρκίνο όρχεων, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.