Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα καρκίνο του ουροποιητικού και ευθύνεται για 2.6% των θανάτων από καρκίνο στους άνδρες και το 1.4% στις γυναίκες. Το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους πιο αποδεδειγμένους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως αφού υπολογίζεται ότι ευθύνεται για το 25-60% των περιπτώσεων εμφάνισης του νοσήματος. Ο καρκίνος ουροδόχου κύστης εμφανίζεται κυρίως σε άνδρες ασθενείς, οι οποίοι είναι άνω των 60.

Τι είναι ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης;

Η ουροδόχος κύστη είναι ένα κοίλο όργανο στην πύελο που αποθηκεύει τα ούρα. Ο καρκίνος αναπτύσσεται όταν τα κύτταρα στο τοίχωμα της κύστης πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Το 90% των περιπτώσεων αφορά τον ουροθηλιακό καρκίνο. Η νόσος μπορεί να παραμείνει τοπική ή να διηθήσει βαθύτερα στρώματα και να δώσει μεταστάσεις.

Μπορεί, αδρά, να χωριστεί σε 2 μεγάλες κατηγορίες: Τον επιφανειακό και τον διηθητικό καρκίνο. Αναλυτικότερα:

• Ο επιφανειακός, ο οποίος αναφέρεται (λανθασμένα) και ως θήλωμα της ουροδόχου κύστης, δε δίνει μεταστάσεις αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να γίνει διηθητικός. Αντιμετωπίζεται με διουρηθρική εκτομή, ωστόσο χρήζει τακτικής παρακολούθησης λόγω του πολύ υψηλού ποσοστού υποτροπής.
• Ο διηθητικός καρκίνος της κύστης είναι επικίνδυνος και μπορεί να δώσει μεταστάσεις. Αντιμετωπίζεται με ολική αφαίρεση της κύστης (ριζική κυστεκτομή). Τα ούρα μετά την επέμβαση είτε συλλέγονται σε σακουλάκι σε μόνιμη στομία στην κοιλιά είτε δημιουργείται νέα κύστη (από τμήμα εντέρου) και ο ασθενής μπορεί να ουρεί κανονικά.

Καρκίνος ουροδόχου κύστης: Αίτια και Παράγοντες κινδύνου

Η κύρια αιτία εμφάνισης καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι το κάπνισμα. Υπολογίζεται ότι οι καπνιστές έχουν τριπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου σε σχέση με μη καπνιστές. Τα καρκινογόνα συστατικά του καπνού φιλτράρονται από τα νεφρά και ερεθίζουν το τοίχωμα της κύστης.

Άλλοι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Χρόνια έκθεση σε χημικές ουσίες (αρωματικοί υδρογονάνθρακες) σε εργασιακούς χώρους όπως βιομηχανίες χρωμάτων και καουτσούκ.
• Χρόνιες φλεγμονές και λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης.
• Στατιστικοί παράγοντες όπως η ηλικία και το φύλο.
• Προηγούμενη ακτινοβολία στην περιοχή της πυέλου.
• Λήψη συγκεκριμένων χημικών φαρμάκων, όπως κυκλοφωσφαμίδη.

Σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει και η κληρονομικότητα, αν και λιγότερο συχνά.

Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου;

Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι η αιματουρία. Πρόκειται για την εμφάνιση αίματος στα ούρα, συνήθως ανώδυνη. Μπορεί να είναι μακροσκοπική (εμφανής) ή μικροσκοπική (ανιχνεύεται μόνο σε εξέταση ούρων). Η αιματουρία είναι σημάδι που απαιτεί άμεση διερεύνηση. Η ανώδυνη μακροσκοπική αιματουρία, η εμφάνιση αίματος δηλαδή κατά την ούρηση χωρίς κανένα άλλο σύμπτωμα, αποτελεί το κύριο σύμπτωμα του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως.

Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Συχνουρία
• Επιτακτική ούρηση
• Αίσθημα καύσου κατά την ούρηση
• Πόνο στην πύελο ή στη μέση σε προχωρημένα στάδια

Σε προχωρημένη νόσο μπορεί να εμφανιστεί αδυναμία, απώλεια βάρους και συμπτώματα από μεταστάσεις (όπως οστικός πόνος).

Καρκίνος ουροδόχου κύστης: Διάγνωση

Για την διάγνωση του καρκίνου ουροδόχου κύστης, ο ιατρός ξεκινά με λήψη λεπτομερούς ιστορικού και φυσική εξέταση του ασθενούς. Η ανάλυση ούρων μπορεί να αποκαλύψει αιματουρία ή καρκινικά κύτταρα. Η κυτταρολογική εξέταση ούρων συχνά βοηθά στον εντοπισμό κακοήθων κυττάρων. Ωστόσο, βασική διαγνωστική εξέταση είναι η κυστεοσκόπηση. Πρόκειται για ενδοσκοπική μέθοδο που επιτρέπει την άμεση επισκόπηση του εσωτερικού της κύστης. Εφόσον ανευρεθεί ύποπτη βλάβη, λαμβάνεται βιοψία.

Επιπλέον εξετάσεις όπως το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία και η μαγνητική τομογραφία βοηθούν στην αξιολόγηση της έκτασης της νόσου και στον αποκλεισμό μεταστάσεων. Σε γενικές γραμμές, ο υπερηχογραφικός έλεγχος, η κυτταρολογική ούρων και, τέλος, ο κυστεοσκοπικός έλεγχος αποτελούν απαραίτητα διαγνωστικά εργαλεία.

Ποιες είναι οι επιλογές θεραπείας;

Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο και τον τύπο του όγκου. Στον επιφανειακό καρκίνο, η πρώτη επιλογή είναι η διουρηθρική εκτομή όγκου κύστης (TURBT). Μετά την αφαίρεση, μπορεί να ακολουθήσει ενδοκυστική έγχυση φαρμάκων, όπως το BCG ή χημειοθεραπευτικά σκευάσματα, για να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής.

Στον διηθητικό καρκίνο, η θεραπεία περιλαμβάνει:

• Ριζική κυστεκτομή (αφαίρεση της κύστης και κατασκευή νέας οδού αποβολής ούρων).
• Χημειοθεραπεία προεγχειρητικά ή μετεγχειρητικά.
• Ακτινοθεραπεία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
• Σύγχρονες θεραπείες όπως ανοσοθεραπεία ή στοχευμένες θεραπείες, εφαρμόζονται σε προχωρημένα στάδια ή μεταστατική νόσο.

Οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, όπως η ρομποτική χειρουργική, προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως ταχύτερη ανάρρωση και μικρότερη απώλεια αίματος.

Πρόγνωση και Παρακολούθηση

Η πρόγνωση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης εξαρτάται από το στάδιο κατά τη διάγνωση. Οι επιφανειακοί καρκίνοι έχουν υψηλό ποσοστό ίασης, αλλά και υψηλό ποσοστό υποτροπής, που φθάνει έως και 70%.

Οι διηθητικοί καρκίνοι έχουν χειρότερη πρόγνωση, ιδίως αν εντοπιστούν αργά. Η πενταετής επιβίωση για τους διηθητικούς όγκους κυμαίνεται από 30% έως 60%, ανάλογα με την έκταση της νόσου και τη θεραπεία.

Η παρακολούθηση είναι απαραίτητη για όλους τους ασθενείς, ακόμα και αν έχουν ολοκληρώσει τη θεραπεία. Περιλαμβάνει κυστεοσκοπήσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα, εξετάσεις ούρων και απεικονιστικό έλεγχο. Η πρώιμη ανίχνευση υποτροπής αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα αποτελεσματικής θεραπείας.

Ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Δρ. Ιωάννης Γαλανάκης διαθέτει εκτεταμένη εξειδίκευση στη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική Ουρολογία στην Ιταλία υπό την διεύθυνση του Pr. Guglielmo Breda, του πρωτοπόρου στη λαπαροσκοπική νεφρεκτομή στην Ευρώπη. Μετεκπαιδεύτηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στη Λαπαροσκοπική Ουρολογία, Ενδοουρολογία & Ανδρολογία στη μεγαλύτερη Ουρολογική Κλινική της Μ. Βρετανίας. Διατελεί Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, καθώς και Διευθυντής Ουρολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Ψυχικού. Εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά τον καρκίνο ουροδόχου κύστης, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.